Coffea: Ανακάλυψε το δέντρο του καφέ
Καφές. Αποτελεί το πλέον δημοφιλές ρόφημα στον κόσμο με την ετήσια κατανάλωσή του, να ξεπερνά τις 400 δισεκατομμύρια κούπες τον χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλήθεια όμως, τι είναι στην πραγματικότητα ο καφές και πόσο καλά τον γνωρίζουμε;
Οι περισσότεροι από εμάς, απολαμβάνουμε τον καφέ στην τελική του μορφή, δηλαδή εκείνη του ροφήματος. Σε ό,τι αφορά στην παρασκευή του καφέ, όπως τον ξέρουμε όμως, όλα ξεκινούν από ένα δέντρο με αφρικανική καταγωγή, το Coffea -που είναι και η επίσημη ονομασία του καφεόδεντρου.
Τι αξίζει να μάθουμε, λοιπόν, για το δέντρο του καφέ για να γνωρίσουμε καλύτερα το ρόφημα που απολαμβάνουμε και ετοιμάζουμε κάθε μέρα; Το καφεόδεντρο ανήκει στην οικογένεια των Ερυθροδανοειδών (Rubiaceae) και αριθμεί περισσότερα από 120 είδη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η Liberica -η οποία έγινε γνωστή και άρχισε να καλλιεργείται μόλις πριν από λίγα χρόνια. Κάθε είδος έχει τις δικές του ποικιλίες και κάθε μία από αυτές, μας δίνει ένα διαφορετικό γευστικό προφίλ. Ωστόσο, τα δύο βασικά είδη καφέ, που χρησιμοποιούμε κυρίως σήμερα για την παρασκευή του αγαπημένου μας ροφήματος, είναι η Coffea Arabica και η Coffea Canephora ή αλλιώς, Robusta.
Το γιατί βασιζόμαστε κυρίως σε αυτά τα δύο είδη, σχετίζεται με το γευστικό τους προφίλ και το ποιοτικό αποτέλεσμα που μας επιτρέπουν να έχουμε, έπειτα από την επεξεργασία τους. Για παράδειγμα, η Arabica δίνει συνήθως καρπούς με πιο ήπια και ντελικάτη γεύση και άρωμα, ενώ οι καρποί της Robusta περιέχουν περισσότερη καφεΐνη.
Ένα ακόμη στοιχείο που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν για το δέντρο του καφέ και σίγουρα έχει μεγάλο ενδιαφέρον, αφορά στο ύψος στο οποίο μπορεί να φτάσει. Ουσιαστικά, το ύψος του καφεόδεντρου μπορεί να φτάσει τα δέκα μέτρα όμως, κανένας καλλιεργητής δεν το αφήνει συνήθως να ξεπεράσει τα τρία μέτρα, μιας και το μεγαλύτερο ύψος κάνει ιδιαίτερα δύσκολη την περισυλλογή των καρπών του καφέ.
Κάθε πότε όμως ένα δέντρο καφέ μας δίνει καρπούς; Τα δεδομένα αλλάζουν ανάλογα με το κάθε είδος, ωστόσο, γενικά οι καρποί του καφέ χρειάζονται περίπου έναν χρόνο για να ωριμάσουν και να πραγματοποιηθεί η συγκομιδή τους. Για την ακρίβεια, οι καρποί του καφέ στην περίπτωση της Arabica χρειάζονται επτά με εννέα μήνες για να ωριμάσουν, ενώ σε ό,τι αφορά στη Robusta οι καρποί είναι ώριμοι μέσα σε εννέα με έντεκα μήνες.
Όσο για το ίδιο το καφεόδεντρο, ο μέσος όρος ζωής του φτάνει τα 25 με 30 χρόνια. Πιο αναλυτικά, από τη στιγμή που θα το φυτέψουμε, χρειάζεται να περάσουν τέσσερα με πέντε χρόνια για να μπορέσει να ξεκινήσει το δέντρο να μας δίνει καρπούς και θα συνεχίσει να αποδίδει για τα 20 περίπου επόμενα χρόνια.
Το σίγουρο είναι πως προκειμένου να ευδοκιμήσει ο καφές και να δώσει ποιοτικούς καρπούς, χρειάζεται τροπικό κλίμα. Για αυτό και η λεγόμενη «ζώνη του καφέ», αρχίζει από τον Τροπικό του Καρκίνου και φτάνει μέχρι τον Τροπικό του Αιγόκερω, ξεκινώντας ουσιαστικά από τη Χαβάη και φτάνοντας μέχρι την Παπούα Νέα Γουινέα.
Η περιοχή, λοιπόν, στην οποία καλλιεργούνται τα καφεόδεντρα, καθορίζει σε σημαντικό βαθμό το γευστικό προφίλ του καφέ. Για παράδειγμα, στην Κεντρική Αμερική οι καφέδες μας δίνουν κατά βάση χαρακτηριστικά σοκολάτας και ξηρών καρπών, σε περιοχές όπως η Υεμένη, η Αιθιοπία και η Κένυα παίρνουμε συνήθως Arabica 100%, ενώ η Ινδία και οι Φιλιππίνες δίνουν εξαιρετικής ποιότητας Robusta.
Η ποιότητα και το γευστικό προφίλ του καφέ έχουν συνεπώς άμεση σχέση με το κλίμα της περιοχής στην οποία μεγαλώνει και καλλιεργείται το καφεόδεντρο. Αυτό εξηγεί το γιατί ενώ μπορούμε να φυτέψουμε ένα δέντρο καφέ στην Ελλάδα και να το δούμε να μεγαλώνει, είναι σχεδόν σίγουρο ότι αν μας δώσει καρπούς, θα είναι ελάχιστοι και πιθανότατα, όχι ποιοτικοί.
Σε κάθε περίπτωση, μέσα από την κατάλληλη επεξεργασία του καρπού του καφέ σε κάθε στάδιο, από τη συγκομιδή στο πώς θα επεξεργαστούμε τον καρπό για να πάρουμε τους κόκκους του καφέ και από το καβούρδισμα στη μέθοδο εκχύλισης που θα επιλέξουμε, μπορούμε να δώσουμε στον καφέ μας ένα πιο ποιοτικό, γευστικό και αρωματικό προφίλ -ανάλογα με τα γούστα μας, καθορίζοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό το αποτέλεσμα που θα απολαύσει ο καταναλωτής.
